Witryna do druku

Witryny internetowe są zazwyczaj przygotowane do wyświetlania na monitorze komputera. W przypadku artykułów, książek czy materiałów przeznaczonych do pracy z dala od komputera – na przykład nut, schematów elektronicznych czy planów modelarskich, konieczne jest wydrukowanie treści witryny. Jeżeli jednak serwis nie jest opracowany z uwzględnieniem „potrzeb” drukarki i papieru, to rezultat będzie opłakany. Jak przygotować stronę, by wydruki były czytelne?

Witrynę WWW można wydrukować:

• wybierając z menu głównego przeglądarki opcję Plik | Drukuj,
• klikając hiperłącze Drukuj (o ile jest ono dostępne na stronie),
• drukując plik PDF (o ile autorzy witryny dostarczyli dokument PDF z treścią witryny przeznaczoną do wydruku).

Pierwsze z powyższych rozwiązań charakteryzuje się tym, że projektant witryny ma stosunkowo niewielki wpływ na wygląd oraz treść drukowanego dokumentu. Wygląd oraz zawartość wydruku można w pewnym, ograniczonym stopniu modyfikować, dostarczając style CSS (tylko w pewnym stopniu, gdyż na przykład nagłówki i stopki są dodawane zależnie od ustawień przeglądarki, a nie od kodu HTML czy stylów witryny). Rozwiązanie takie znajdziesz między innymi na witrynie \”A List Apart\” pod adresem http://www.alistapart.com.

Drugie z rozwiązań jest rozszerzeniem pierwszego. Kliknięcie hiperłącza Drukuj przekazuje sterowanie pod nowy adres URL. W ten sposób twórca witryny pośredniczy w drukowaniu za pomocą dedykowanego pliku (może to być zarówno dokument statyczny .html, jak i skrypt PHP). Dzięki temu ma on wpływ na zawartość drukowanego dokumentu.

Na przykład na stronie ONLamp http://www.onlamp.com/php/ drukowanie dowolnej pojedynczej strony artykułu kończy się wydrukiem całego tekstu. Podobnie, na witrynie Magazynu INTERNET http://www.mi.com.pl drukowanie tekstów zawartych w dziale \”Webmastering\” (za pomocą hiperłącza Wersja do druku dostępnego na dole strony) powoduje usunięcie z dokumentu wszystkich zbędnych elementów i dodanie informacji o pochodzeniu artykułu. Masz zatem pełny wpływ na zawartość drukowanego dokumentu oraz na jego wygląd w stopniu co najmniej takim samym jak poprzednio.

Trzecia metoda – pliki PDF przeznaczone do wydruku – jest wykorzystywana między innymi na stronach http://www.php.pl. Artykuły publikowane w php.pl są dostarczane w dwóch formatach: jako HTML oraz jako PDF. Oba dokumenty mają identyczną zawartość, różni je jedynie format. Nieco odmienne podejście wykorzystują duże firmy, dostarczając opis swoich produktów. Na stronie WWW znajdziesz pewien skrócony opis, zaś po szczegółowe informacje możemy sięgnąć do folderu reklamowego dostarczanego w postaci PDF.

Jest to oczywiście metoda dająca największą kontrolę nad wyglądem drukowanego tekstu. Tutaj wszystko jest przewidywalne: wydrukowany dokument będzie w stu procentach zgodny z zawartością pliku PDF. Jednakże jest to metoda najbardziej pracochłonna, gdyż publikowany artykuł trzeba opracować w dwóch formatach: HTML oraz PDF. Pojawi się tutaj – poza innymi problemami – zagadnienie synchronizacji wersji dokumentów.

Zauważmy, że niekiedy jest to metoda konieczna. Na przykład drukowanie zapisu nutowego bezpośrednio ze strony na podstawie plików graficznych da – bez względu na formatowanie ustalone arkuszami stylów – bardzo nieciekawe efekty. Powód jest bardzo prosty: nie da się wygenerować wydruków o dużej rozdzielczości z plików graficznych o niewielkich rozmiarach.

W takim przypadku możesz na stronie WWW udostępnić dokument w oryginalnym formacie aplikacji. Na przykład nuty można opublikować w postaci pliku .mus (format ten jest stosowany w aplikacjach rodziny Finale). Wówczas jakość wydruku zależy już tylko od zastosowanego programu.

Dodajmy, że użytkownik może oczywiście skopiować fragment witryny, stosując technikę kopiuj-wklej i wykorzystać do wydruku dowolne narzędzie, na przykład jeden z popularnych edytorów tekstu. Tego wariantu nie warto jednak brać pod uwagę, z racji tego, że wyklucza on jakikolwiek wpływ na operacje wykonane po skopiowaniu tekstu ze strony WWW.

Podobnie rzecz się ma w przypadku, gdy użytkownik zapisze na dysku całą witrynę, wykonując polecenie Plik | Zapisz jako, a następnie zapisaną witrynę otworzy i wydrukuje dowolnym innym programem. Warto jedynie zaznaczyć, że jeśli chcesz ułatwić użytkownikowi samodzielne sformatowanie treści zawartych na witrynie, możesz umożliwić pobranie odpowiednich danych w postaci plików tekstowych lub sformatowanych przy użyciu podstawowych znaczników języka HTML.

W zależności od potrzeb można wybrać tylko jedną z opisanych metod lub je połączyć. Pełny arsenał metod składa się więc z:

• stylów CSS,
• dedykowanego skryptu odpowiedzialnego za wydruk,
• dokumentu PDF,
• plików tekstowych z treścią witryny,
• plików z danymi, np. .mus z zapisem nutowym.

Przykładowe witryny

Praktyczną realizację opisanych rozwiązań przeanalizujemy na przykładzie dwóch witryn. Przedstawione strony WWW będą zawierały wszystkie opisane powyżej rozwiązania oraz kilka sztuczek.

Pierwsza z witryn, zatytułowana \”Edytorstwo\”, została przedstawiona na rysunku 1. Jej zadaniem jest publikacja artykułów o długości kilku stron A4. Strona została przygotowana w trzech wersjach:

• bez opcji poprawiających jakość wydruku,
• z przeznaczeniem do wydruku,
• ze stronicowaniem artykułów i przeznaczeniem do wydruku.

Wydruki otrzymane z pierwszej wersji witryny (korzystając z opcji Plik | Drukuj), w zależności od stosowanej przeglądarki mogą być zupełnie nieczytelne! Natomiast wydruki z drugiej i trzeciej wersji, bez względu na wykorzystaną metodę, będą co najmniej czytelne.

Drugi z przykładów, witryna pt. \”Kolędy\”, ilustruje sytuację, w której wydruk wysokiej jakości bez użycia formatu PDF nie jest możliwy. Jeśli na witrynie umieścisz nuty (to samo zastrzeżenie dotyczy schematów elektronicznych, wykresów, diagramów oraz wielu innych rodzajów ilustracji), to po wydrukowaniu strony WWW otrzymasz materiały niskiej jakości.

O ile z tekstem zawartym na stronie WWW można sobie zawsze poradzić metodami typu kopiuj-wklej, to rozwiązanie takie nie sprawdzi się w odniesieniu do ilustracji umieszczonych w kodzie HTML w postaci plików graficznych. Jeśli zamierzasz umożliwić użytkownikowi wydruk wysokiej jakości, to musisz dostarczyć albo oryginalny format danych, albo dokument PDF.

Dodatkowo, witryna \”Kolędy\” umożliwia pobranie kolęd w formacie tekstowym. Ułatwi to pracę osobom przygotowującym własny śpiewnik kolęd.

Formatowanie drukowanego dokumentu

Pierwszym krokiem jest usunięcie z wydruków wszystkich zbędnych elementów. Są nimi między innymi nagłówki, stopki oraz menu witryny. Elementy te, potrzebne w oknie przeglądarki, na wydruku wyłącznie zajmują miejsce, marnują tusz lub toner. Co więcej, zazwyczaj menu umieszczone z lewej strony zajmuje tak wiele miejsca, że drukowana treść jest częściowo niewidoczna, gdyż wypada poza prawym marginesem kartki.

Drugim krokiem jest modyfikacja wyglądu wydruku. Tła, ikony oraz inne ozdobniki stają się na wydruku zbędne. Warto również – w przypadku artykułu, czy książki – zmienić czcionki z bezszeryfowych, stosowanych zazwyczaj w publikacjach elektronicznych, na szeryfowe, pojawiające się w większości publikacji drukowanych.

Kolejnym etapem jest modyfikacja treści zawartych na wydruku. Zmiana zawartości drukowanego dokumentu polega między innymi na dodaniu szczegółowych informacji o pochodzeniu artykułu (z jakiego serwisu tekst pochodzi, z jakiego działu, kto jest autorem, itd.). Ponadto spotykane jest rozszerzenie drukowanego tekstu o dodatkowe strony, punkty czy rozdziały. Jeśli na przykład podzielisz artykuł na trzy strony, to operacja wydruku wykonana na dowolnej ze stron może powodować wydruk całego artykułu.

Kolejnym etapem wzbogacania wyglądu wydrukowanej witryny jest dostarczenie pliku PDF. Mimo intensywnych prac w dziedzinie przystosowania arkuszy stylów CSS do potrzeb druku, wydruki generowane przez przeglądarkę wyglądają bardzo nieatrakcyjnie i amatorsko. Wystarczy wspomnieć nagłówki, stopki, spisy treści czy łamanie strony w okolicach większych elementów (np. ilustracji, tabel czy listingów). Format PDF rozwiązuje ten problem. Jest to rozwiązanie stosowane wszędzie tam, gdzie jakość wydruku ma priorytetowe znaczenie.

Wreszcie ostatnimi udogodnieniami wydruku są pliki przeznaczone dla konkretnej aplikacji (np. w przypadku nut pliki o rozszerzeniu .mus) oraz pliki tekstowe (stosowane na przykład w największej wirtualnej bibliotece o nazwie Project Gutenberg dostępnej pod adresem http://www.promo.net/pg/).

Podsumowując, przygotowanie witryny na potrzeby wydruku polega na:

• eliminacji elementów zbędnych na wydruku,
• modyfikacji wyglądu dokumentu (kroje czcionek, kolory, tła, itd.),
• modyfikacji treści (np. dołączenie dodatkowych stron artykułu oraz danych o pochodzeniu artykułu),
• dostarczeniu dokumentu PDF przeznaczonego do wydruku,
• dostarczeniu plików konkretnych aplikacji (np. .mus),
• dostarczeniu plików tekstowych.

Praktyczna realizacja wydruku

Style CSS: usuwanie elementów zbędnych

Pierwsze dwa etapy, eliminację menu strony oraz modyfikację wyglądu dokumentu wykonuje się w oparciu o arkusze stylów. Przykładowa strona, przedstawiona na rysunku 1, jest podzielona na cztery główne obszary: nagłówek, stopkę, menu oraz treść. W obszarze przeznaczonym na treść znajdują się dodatkowo: sekcja div o identyfikatorze ikony, która jest przeznaczona na ikony oraz sekcja div o identyfikatorze strony przeznaczona na wskaźnik strony artykułu. Szkielet kodu HTML witryny został przedstawiony na listingu 1.

Format dokumentu wyświetlanego przez przeglądarkę ustala się, definiując odpowiednio arkusze stylów. Fragment pliku style.css został przedstawiony na listingu 2. Znajdują się tam między innymi atrybuty ustalające szerokości marginesów oraz obramowanie wybranych elementów div. Style przeznaczone do formatowania witryny wyświetlanej w oknie przeglądarki należy dołączyć do dokumentu, stosując następujący element link:

Format drukowanego dokumentu ustala się, definiując style przeznaczone dla drukarki. Element link posiada w takim przypadku atrybut media o wartości print:

Powyższy element dołącza do dokumentu style CSS zapisane w pliku print.css formatujące wydruk. Oczywiście do jednego dokumentu HTML możesz dołączyć oba rodzaje stylów.

#strona {
    margin : auto;
    width  : 780px;
}
#logo {
    height        : 100px;
    color         : rgb(0,0,0);
    border-bottom : 13px solid black;
    border-top    : 13px solid black;
}
#menu {
    padding-bottom : 10px;
    width          : 150px;
    float          :left;
    clear          : both;
}

W jaki sposób usunąć menu oraz nagłówek witryny z wydruku? Zastosuj do tego atrybut {stala}display{/stala} o wartości {stala}none{/stala}, tak jak to przedstawiono na listingu 3. Elementy div posiadające atrybut display:none nie są widoczne i, co więcej, nie zajmują żadnego obszaru. Ich pudełka nie są w ogóle uwzględniane przy wyznaczaniu obszarów przeznaczonych na poszczególne elementy strony.

#strona {
    width : 100%;
}
#logo {
    display : none;
}
#menu {
    display : none;
}

Style zapisane w pliku print.css mogą – oprócz atrybutów sterujących widocznością fragmentów strony – zawierać także standardowe właściwości CSS modyfikujące na przykład czcionki, wyrównanie tekstu marginesy czy obramowania.

Możesz również wykorzystać atrybut media o wartości screen. W takim przypadku w kodzie strony WWW umieszczamy elementy:

Pliki print.css oraz style.css są w takim przypadku zupełnie niezależne. Witryna \”Edytorstwo\” stosuje style:

Ze względu na brak atrybutu {stala}media=\”screen\”{/stala} w pierwszym elemencie, style zawarte w pliku print.css muszą zawierać redefinicję wielu atrybutów zawartych w pliku style.css.

Natomiast style witryny \”Kolędy\”, zapisane w pliku print.css, z racji na użycie atrybutu {stala}media=\”screen\”{/stala}, ulegają uproszczeniu.

Style CSS: dodawanie tekstów na wydruku

Stosując atrybut {stala}display:none{/stala} możesz nie tylko wyłączyć widoczność menu strony na wydruku, ale także dodać informacje o pochodzeniu artykułu. W kodzie HTML witryny \”Kolędy\” umieszczony został element:

Dokument pochodzi z witryny: 
http://www.gajdaw.pl

Nie jest on widoczny na stronie, gdyż w stylach style.css zawarto wpis:

#copyright {
    display : none;
}

Zaś plik print.css zawiera serię atrybutów włączających widoczność i modyfikujących wygląd elementu o identyfikatorze copyright:

#copyright {
    display     : block;
    ...
}

Ten sposób dołączania dodatkowych informacji do wydruku, wprawdzie działający, należy jednak uznać za błędny, gdyż powoduje on – zupełnie niepotrzebnie – wzrost rozmiaru kodu witryny. Pamiętaj zatem, by stylów CSS używać do usuwania niepotrzebnych elementów z witryny. Jeśli natomiast chcesz do wydruku dołączyć jakiś tekst, stosuj odpowiednie skrypty opisane w następnym punkcie.

Plik HTML lub PHP: modyfikowanie zawartości drukowanego dokumentu

Jeżeli na stronie umieścisz hiperłącze Drukuj, powinieneś wówczas przygotować osobny skrypt obsługujący wydruk witryny. Skrypt ten będzie uruchamiany po kliknięciu hiperłącza Drukuj. Rozwiązanie takie umożliwia przygotowanie niezależnego dokumentu przeznaczonego do wydruku. Oczywiście skryptem odpowiedzialnym za wydruk witryny może być skrypt główny przy użyciu dodatkowych zmiennych URL.

Witryna \”Edytorstwo\” stosuje do wydruku skrypt główny zapisany w pliku index.php. Operacja wydruku jest realizowana po dołączeniu do adresu zmiennej URL o nazwie {stala}id2{/stala} i wartości 1. Na przykład wydruk drugiego artykułu zostanie wykonany za pośrednictwem adresu:

index.php?id=2&id2=1

Metoda ta umożliwia oczywiście usunięcie z wydruku zbędnych fragmentów, na przykład menu czy nagłówka. Jednakże, z racji na to, że zadanie to w prosty i bardziej uniwersalny sposób osiągniemy stylami, nie na tym polega zaleta tego rozwiązania. Tym razem dążymy nie do tego, by usunąć coś z wydruku, lecz by dodać.

Druga i trzecia wersja witryny \”Edytorstwo\” stosują powyższe rozwiązanie w nieco odmienny sposób. W wersji drugiej ikona drukarki uruchamia skrypt wydruku, którego zadaniem jest dołączenie do drukowanej strony tekstu \”Artykuł pobrany z serwisu http://www.gajdaw.pl\”. Dodatkowo, do strony dołączamy kod JavaScript przedstawiony na listingu 4, dzięki czemu przeglądarka po wejściu na stronę uruchomi automatycznie drukowanie witryny.

Natomiast witryna \”Edytorstwo\” zawierająca stronicowanie (patrz rysunek 3) wykorzystuje skrypt pośredniczący w wydruku w jeszcze bardziej złożony sposób. Po aktywacji ikony Drukuj drukowany jest cały artykuł, bez względu na to, która strona jest aktualnie wyświetlana przez przeglądarkę. Zatem do dokumentu należy dodać tak jak poprzednio informacje o pochodzeniu artykułu, skrypt JavaScript wywołujący okno dialogowe Plik | Drukuj oraz kilka dodatkowych stron artykułu. (Informacja o pochodzeniu witryny jest dodatkowo zamaskowana stylami: nie pojawia się na ekranie, ale jest widoczna na wydruku. O tym w następnym punkcie).

CSS oraz skrypt PHP: maskowanie informacji o pochodzeniu artykułu

Omówiona już sztuczka polegająca na dodawaniu tekstu na wydruku wykonywana w oparciu o CSS, może być użyta do \”zamaskowania\” informacji o pochodzeniu artykułu. Skrypt uruchamiany ikoną wydruku w trzeciej wersji witryny \”Edytorstwo\” przygotowuje specjalną wersję witryny do wydruku. Przygotowany dokument po wyświetleniu na ekranie nie zawiera informacji \”Artykuł pobrany z …\”, natomiast na wydruku taki tekst się pojawi. Jest to wykonane w oparciu o arkusze stylów.

Dokument PDF

Najważniejszym i najbardziej uniwersalnym sposobem dostarczania wersji witryny do wydruku jest dołączenie osobnego pliku PDF. Jest to metoda prosta pod względem zagadnień dotyczących kodu HTML, CSS oraz PHP. Wystarczy, że umieścisz na stronie ikonę będącą hiperłączem do odpowiedniego dokumentu PDF:

W tym przypadku nie będziesz miał zbyt wiele pracy. Jednakże przygotowanie osobnego dokumentu PDF to zupełnie inna para kaloszy. Rozwiązanie takie jest zawarte w drugiej i trzeciej wersji witryny \”Edytorstwo\”.

Formaty natywne i tekstowe

Niekiedy korzystne może być opublikowanie na stronie WWW danych w formatach konkretnych aplikacji. Na przykład nuty zawarte na witrynie \”Kolędy\” zostały udostępnione w formacie .mus, zaś teksty kolęd – w formacie .txt. W takiej sytuacji użytkownik może samodzielnie, według własnych potrzeb sformatować wydruki.

Tutaj format PDF ma również pewną przewagę. Szczególnie, jeśli chodzi o nuty, schematy, wykresy czy diagramy. Dokument PDF umożliwia osiągnięcie wydruku wysokiej jakości, natomiast nie umożliwia edycji czy wprowadzania zmian. W ten sposób zabezpieczasz się przed kradzieżą lub plagiatem danych.

Oczywiście takie zabezpieczenie w odniesieniu do tekstu kolęd jest nieskuteczne: tekst zawarty w dokumencie PDF można bez żadnych utrudnień wyodrębnić (chociażby korzystając z programu PDF Text Reader dostępnego na stronie http://www.ctdeveloping.com). Ponadto ten sam tekst jest zawarty na stronie WWW i podatny chociażby na kopiowanie techniką kopiuj-wklej.

Przygotowywanie plików PDF

Drukowanie do pliku PDF

Pierwsza metoda, najprostsza, polega na utworzeniu pliku PDF za pośrednictwem wirtualnej drukarki. Programy takie jak PDF Creator (http://sector7g.wurzel6.de/pdfcreator/) czy QPrinter (http://www.qprint.com.pl/qprinter) instalują w systemie Windows drukarkę, która powoduje zapis wydruku w formacie PDF. Jest to metoda o tyle uniwersalna, że umożliwia współpracę z dowolną aplikacją posiadającą opcję wydruku.

Otwórz dokument ulubionym edytorem tekstu, a następnie wydrukuj go do pliku PDF. Niektóre aplikacje, na przykład Open Office, umożliwiają zapisywanie danych w formacie PDF bez stosowania żadnego dodatkowego oprogramowania. Sterowniki takie jak QPrinter czy PDF Creator są o tyle atrakcyjne, że umożliwiają generowanie PDF-ów z dowolnej aplikacji. Nuty kolęd dostępne w formacie PDF na witrynie \”Kolędy\” zostały wygenerowane jako wydruki z programu Finale NotePad 2006 (dostępnego pod adresem http://www.finalemusic.com) wykonane przy użyciu sterownika QPrinter.

Prince

Jeżeli do formatowania dokumentu PDF zechcesz użyć stylów CSS, zaś treść opisać w postaci XML, powinieneś zainteresować się aplikacją Prince (http://www.princexml.com). Program ten konwertuje dokumenty XML do plików PDF na podstawie formatu opisanego arkuszami stylów. Użyto go między innymi do przygotowania najnowszego wydania książki pt. \”Cascading Style Sheets: Designing for the Web\”. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule pt. \”Printing a Book with CSS: Boom!\” pod adresem http://www.alistapart.com/articles/boom.

LaTeX

Jeszcze inna metoda polega na konwersji dokumentu HTML do pliku systemu LaTeX. Z racji na to, że LaTeX stosuje – podobnie jak HTML – pliki tekstowe, w których zawarta jest treść wzbogacona o pewne instrukcje (w języku HTML nazywane znacznikami, zaś w LaTeX-u – komendami) ustalające strukturę tekstu, konwersja pomiędzy formatami HTML i LaTeX nie jest specjalnie skomplikowana.

Dokumenty PDF zawarte na witrynie Edytorstwo zostały wykonane w następujący sposób:

• treść zapisano w plikach HTML,
• dokumenty HTML opublikowano na stronie WWW oraz przekonwertowano do systemu LaTeX,
• pliki systemu LaTeX przekonwertowano na PDF.

Drukujemy przykładowe witryny

Czas przejść do wydrukowania przykładowych witryn. W celu uniknięcia konieczności marnowania papieru zastosuj opcję Podgląd wydruku lub jeden z wirtualnych sterowników drukarek PDF.

Po wyświetleniu pierwszej wersji witryny \”Edytorstwo\” (tj. wersji nieprzystosowanej do wydruku) w przeglądarce wybierz opcję Plik | Drukuj. Otrzymany wydruk jest zupełnie nieczytelny. Dzieje się tak głównie z powodu tego, że na wydruku są umieszczone menu oraz nagłówek strony. Podobny efekt otrzymasz po wydrukowaniu nieprzystosowanej do wydruku wersji witryny \”Kolędy\”: nuty – nie dość, że słabej jakości – są ucięte!

Trzeci wydruk pochodzi z drugiej wersji witryny \”Edytorstwo\” i jest wykonany – podobnie jak poprzednio – za pomocą przeglądarki (tj. opcji Plik | Drukuj). Jest to znacznie lepszy dokument. Przede wszystkim jest on czytelny. W rozwiązaniu tym zastosowano arkusze stylów wyłączające widoczność zbędnych elementów.

Podobnie, wydruk-4.pdf wykonany z drugiej wersji witryny \”Kolędy\” za pomocą opcji wydruku przeglądarki, jest przynajmniej czytelny: nuty nie są urwane. Zwróć uwagę na informację \”Dokument pochodzi z witryny…\” widoczną na wydruku. Napis ten nie pojawia się w oknie przeglądarki, gdyż jest \”zamaskowany\” stylami {stala}display:none{/stala}.

Z powyższych przykładów wynika bardzo ważny wniosek: usunięcie z witryny zbędnych elementów i dostarczenie stylów CSS przeznaczonych do wydruku jest niezbędne, jeśli wydruki wykonywane przez przeglądarkę mają być czytelne.

Wydruki wykonywane za pośrednictwem ikony Drukuj umieszczonej na witrynie \”Edytorstwo\” będą wzbogacone o informacje na temat pochodzenia witryny.

Warto zwrócić uwagę na to, że w przypadku witryny ze stronicowaniem użytkownik ma możliwość wydrukowania pojedynczego punktu zawartego w treści artykułu lub całego artykułu naraz. Po wybraniu opcji Plik | Drukuj wydrukowi podlega wyłącznie bieżąco wyświetlana treść. Natomiast wykorzystując ikonę Drukuj, otrzymasz wydruk całego artykułu.

Właściwości drukowania

Korzystając z opcji wydruku przeglądarki, możesz zmodyfikować wygląd nagłówków. W Firefoksie stosuje się listy rozwijane zawarte w oknie dialogowym właściwości wydruku przedstawionym na rysunku 4. Natomiast w IE wykorzystuje się napisy przypominające encje HTML. Na przykład:

&w&b&D,  &t

generuje nagłówek postaci:

Edytorstwo                                            13 grudnia 2005,  10:45:07

Jak widać {html}&w{/html} zostaje zamienione na tytuł witryny, {html}&D{/html} na datę zapisaną słownie, {html}&t{/html} na godzinę, zaś {html}&b{/html} przesuwa datę i godzinę do prawego marginesu. Lista dostępnych napisów formatujących zawarta została w tabeli 1.

Podsumowanie

Publikacje elektroniczne przewyższają pod wieloma względami papierowe wydruki. Wystarczy wymienić wyszukiwanie fragmentów, interaktywne spisy treści, odnośniki w tekście czy możliwość kopiowania fragmentu. Jednakże większość osób ma zwyczaj przenoszenia ważnych lub dłuższych artykułów na papier. Jeżeli twoim celem jest ułatwienie odbiorcom drukowania publikacji zawartych na twojej stronie, warto zastosować rozwiązania zaproponowane w artykule.