Aby kremówki po maturach smakowały wolnością i zwycięstwem, trzeba będzie trochę się jeszcze napracować. Tony zeszytów i kilkuset stronicowe podręczniki odstraszają. Są jednak aplikacje komputerowe, które mogą znacznie ułatwić, a nawet uczynić naukę i przygotowania do egzaminów przyjemnymi. Dziś omówimy najciekawsze, darmowe programy edukacyjne.
Nasz przegląd zaczniemy od programów wspomagających naukę przedmiotów obowiązkowych na maturze.
Język polski
Wierszownik 4.4
http://poema.art.pl
Licencja: darmowa
Pierwszy polecany przez nas program to Wierszownik 4.4. Jest to bogaty katalog poezji. Bogaty, bo zawiera około 9 tysięcy utworów, ale także szeroki, zważywszy na fakt, że napotkamy się w nim na poezję polską i zagraniczną oraz liczne poetyckie debiuty. Aplikacja AMIGO Software daje także sporo ciekawych opcji, jak sortowanie utworów pod względem kategorii, autorów, słów kluczowych, tytułów czy fragmentów treści.
Wierszownik ma również opcję automatycznej aktualizacji, dzięki której najnowsze wiersze opublikowane w serwisie Poema (http://poema.art.pl), już po chwili mogą znaleźć się w bazie naszego programu. Wierszownik to świetna pomoc szkolna, jak również znakomita okazja, by nieco bardziej zainteresować się poezją. W końcu rzadko zdarza się za darmo otrzymać dobrze opracowany katalog, który – jak ktoś obliczył – po przeliczeniu można by przyrównać do kilkumetrowej wieży książek.
CyTaT 5.2
http://amigo.pop.pl
Licencja: darmowa
Program CyTaT 5.2 to ostatnia wersja jednego z najciekawszych polskich zbiorów cytatów. Autorzy przygotowali ponad 20 tysięcy złotych myśli, aforyzmów i powiedzeń. Poszczególne cytaty możemy łatwo skopiować, wydrukować czy zapisać w osobnym pliku tekstowym. CyTaT umożliwia także wyszukiwanie i filtrowanie cytatów wg autorów, źródeł lub fragmentów treści.
Niestety, w dobie Wikicytatów (http://pl.wikiquote.org), program Piotra Karwatki wyraźnie pozostał w tyle. Tym bardziej, że od prawie 3 lat nie jest już aktualizowany. Przede wszystkim brakuje sensownego, tematycznego i historycznego podziału cytatów. Brak choćby prostego systemu, który podzieliłby zgromadzone myśli, sprawia, że program staje się niemal niepraktyczny dla zagonionego ucznia. Nie działa również system aktualizacji bazy danych. Jak powiedział Voltaire: „Lepiej” jest wrogiem „dobrego”. Mam cichą nadzieję, że twórcy kiedyś jeszcze zaskoczą nas nową, lepszą wersją CyTaTu.
Język angielski
Angielski – At Once!
http://www.jezykiobce.pl
Licencja: darmowa
Angielski – At Once! to multimedialny program do nauki języka angielskiego. Całość materiału podzielono w aplikacji firmy Edgard na trzynaście grup tematycznych, takich jak: ludzie, czas wolny, podróże, zwierzęta, praca czy sport.
W grupach tematycznych ćwiczenia ułożone są w kolejności: od najprostszego do najtrudniejszego. Vocabulary – ćwiczenia uczące słownictwa; Sentences – ćwiczenia uczące pełnych wypowiedzi; Various – ćwiczenia sprawdzające znajomość słownictwa (dyktanda i krzyżówki); oraz Story, gdzie po wysłuchaniu nagrania lub obejrzeniu filmu, należy rozwiązać kolejne ćwiczenia. Na uwagę zasługuję fakt, że nagrania i filmy nie są tylko sztywnym odczytywaniem tekstów przez lektorów. Możemy zapoznać się z autentycznymi wypowiedziami i poznać akcent wielu różnych osób. Niestety, program umożliwia naukę wyłącznie na poziomie podstawowym i średnio-zaawansowanym.
W sieci dostępna jest również specjalna, darmowa wersja programu, dostępna pod adresem http://dobreprogramy.pl/index.php?dz=2&id=1310&Angielski+At+Once!.
Idiomer 1.0
http://lewap.div.pl
Licencja: darmowa
Idiomer to programik służący do nauki idiomów i zwrotów angielskich. Idiomy są zwrotami, które nie są dosłownie przetłumaczalne na inny język, a których znajomość jest niezbędna do dokładnego poznania języka. Głównym przeznaczeniem programu jest testowanie znajomości idiomów oraz zwrotów angielskich, a przez to ich nauka. Program umożliwia też przeszukiwanie bazy idiomów.
A może Esperanto?
Kurso de Esperanto 3.2
http://kurso.com.br
Licencja: darmowa
Widząc w naszym zestawieniu kurs Esperanto, prawdopodobnie pukacie się w czoła! Prawdę mówiąc, przedstawiam ten program po to, by pokazać, jak powinien wyglądać dobry, darmowy program do nauki języka.
Kurso de Esperanto tworzy pewien rodzaj kursu składającego się z 12 lekcji, gdzie pierwszych 7 obejmuje wymowę wraz z ćwiczeniami ze słuchu, a 5 kolejnych głównie ćwiczenia z rozumienia tekstów. O postępie i wyniku naszej nauki możemy dowiedzieć się podchodząc do końcowego egzaminu, który obejmuje swym zakresem materiał zgromadzony na wszystkich 12 lekcjach.
Co więc tak szczególnego w tym programie? Bogata treść podana w bardzo ciekawy sposób i mnóstwo ciekawostek, jak choćby kontakt z esperancką muzyką, możliwość nagrania swojego głosu i porównania swej wymowy z tą właściwą, czy gry ułatwiające naukę pisania i rozumienia tekstu. Miejmy nadzieję, że kiedyś i powszechnie stosowane języki doczekają się tego typu darmowych aplikacji.
Matematyka
Calculator Prompter 2.51
http://softaddress.com
Licencja: darmowa
Calculator Prompter to poręczny kalkulator, umożliwiający przeprowadzanie bardziej skomplikowanych matematycznych obliczeń. Po wpisaniu treści interesującego nas zadania w małym okienku programu, otrzymamy wyniki nie tylko mnożeń i dzieleń, lecz także zadań zawierających nawiasy, funkcje trygonometryczne, stałe matematyczne, pierwiastki czy podnoszenia do potęgi.
Porównując Promptera ze zwykłym kalkulatorem, szybko dostrzeżemy jego duże możliwości. Przeszkadzać może tylko orak przycisków poleceń – wszystko należy wpisywać ręcznie. Dlatego warto zapoznać się także z polskim kalkulatorem online dostępnym na stronie Poolicz.pl, który już dziś oferuje więcej opcji, lepszy interfejs oraz informacje o tym, jak i w jakiej kolejności powinno się rozwiązywać wskazane przez nas zadania.
DeadLine 2.36
http://deadline.3x.ro
Licencja: darmowa
DeadLine to rozbudowany program pomocny przy kreśleniu wykresów funkcji i rozwiązywaniu równań. Aplikacja umożliwia m.in. rysowanie wykresów funkcji i ich odwrotności (funkcje trygonometryczne, wykładnicze i hiperboliczne), obliczanie pierwiastków, wartości bezwzględnych, a nawet kompletnych zadań matematycznych. Choć początkowo DeadLine może wydawać się skomplikowany, po dokładnym przejrzeniu opcji programu i plików pomocy, korzystanie z niego okaże się nie takie trudne.
FNGraph 2.61
http://old.ournet.md/~fngraph
Licencja: darmowa
FNG to kolejna interesująca aplikacja związana z wykresami funkcji. Umożliwia porównywanie funkcji, a ponadto oblicza ich wartości i przeprowadza mnóstwo analiz. Wykresy wykonane w programie Alexandra Minzy są przejrzyste i precyzyjne. FNGraph, choć nie umożliwia ich eksportu do wybranego formatu graficznego, pozwala na wklejanie ich do dowolnego dokumentu. To program raczej dla rozwijających swoje matematyczne zainteresowania niż tych, którzy dopiero chcieliby szybko nauczyć się matematyki.
Fizyka i astronomia
Convert 4.1
http://joshmadison.com
Licencja: darmowa
Convert trafił do działu fizyki i astronomii, choć równie dobrze mógłby się znaleźć w dziale matematycznym, geograficznym, a nawet chemicznym. Program na dysku zajmuje tylko pół megabatja, ale niech to nikogo nie zwiedzie, ponieważ Convert to prawdziwy kombajn do konwertowania danych.
Za pomocą jednego kliknięcia możemy w mgnieniu oka przeliczyć jednostki odległości, temperatury, dźwięku, światła, czasu, prędkości, masy, siły, ciśnienia, energii i wielu innych. Wbrew pozorom, to jedna z najbardziej przydatnych aplikacji dla maturzystów.
Celestia
http://shatters.net/celestia
Licencja: darmowa
Celestia to bezpłatny, trójwymiarowy symulator kosmosu. Program jest swego rodzaju planetarium, które umożliwia oglądanie ciał niebieskich, sztucznych satelitów, planet, księżyców i innych obiektów kosmicznych. Celestia przy pierwszym uruchomieniu nie zachwyca. Dlatego warto wzbogacić podstawową wersję o dodatki. Na stronie The Celestia Motherlode (http://celestiamotherlode.net/) zebrano ich już łącznie kilkanaście gigabajtów.
Celestia ułatwia zgłębienie potęgi wszechświata – zawiera informacje o ponad 100 tys. różnych gwiazd. Dzięki tej platformie łatwiej jest także zrozumieć, jak funkcjonuje Układ Słoneczny i poznać jego elementy.
Fizyka KPD
http://home.agh.edu.pl/~kakol
Licencja: darmowa
Fizyka – Komputerowe Programy Dydaktyczne to zestaw kilkunastu darmowych aplikacji opracowanych przez prof. Zbigniewa Kąkola. Wszystkie ilustrują wybrane zagadnienia z fizyki, umożliwiając opornym łatwiejsze zrozumienie wielu zagadnień. Zresztą, najłatwiej będzie po prostu przytoczyć nazwy poszczególnych programów: (1) Ciało doskonale czarne, (2) Efekt Dopplera, (3) Drgania swobodne, (4) Drgania tłumione, (5) Dyfrakcja (jedno- i dwuszczelinowa), (6) Elektrostatyka, (7) Składanie ruchów falowych, (8) Interferencja, (9) Rozkład Maxwella, (10) Praca wykonywana przez zmienną siłę, (11) Ruch ze stałych przyśpieszeniem, (12) Rozpad promieniotwórczy, (13) Rzut ukośny, (14) Soczewki.
Biologia i chemia
Chemix 3.40
http://chemix.fc.pl
Licencja: darmowa
Program Rafała Toborka to ciekawa propozycja dla wszystkich zainteresowanych chemią. Na pierwszy plan wysuwa się wygodna w użyciu wersja Układu Okresowego Pierwiastków z wbudowaną wyszukiwarką. Wszystkie pierwiastki zostały bardzo dokładnie opisane. Dodatkową możliwością jest wprowadzanie własnych notatek dotyczących każdego z pierwiastków. Poza samą „Tablicą Mendelejewa”, Chemix zawiera również zestaw różnego rodzaju tablic chemicznych, słownik wykorzystywanych w chemii terminów, przelicznik jednostek i testy sprawdzające posiadaną wiedzę.
ChemSketch 11.01
http://acdlabs.com
Licencja: darmowa
ChemSketch wydany przez ACD Lab jest bardzo rozbudowanym pakietem programów, stanowiącym przeciwwagę dla płatnego zaplecza chemicznego – ChemOffice. Pozwala między innymi na tworzenie dwuwymiarowych i trójwymiarowych wzorów związków chemicznych. Poza tym możliwe jest skorzystanie z bogatej biblioteki gotowych wzorów chemicznych lub ich fragmentów (takich jak grupy funkcyjne, aminokwasy itp.). Możliwości programu są jednak znacznie szersze! Jak kilka opisywanych powyżej programów, tak i Chemsketch posiada wiele dodatkowych modułów, które można pobrać z internetu (http://acdlabs.com) i bezpłatnie doinstalować.
Historia
Atlas of World History
http://atlasofworldhistory.com
Licencja: darmowa
W tym wypadku trzeba zacząć od minusów! Kto to widział robić atlas historyczny od roku 3000 p.n.e. do 1000 n.e.? Drugie pytanie – jak można w roku 2003 wydawać program, pozostawiając jednocześnie szatę graficzną z połowy lat 90’? Jeżeli jednak przymknąć na to oko, wówczas okaże się, że Atlas of World History to jedyny udany program w swojej kategorii. Spodobać się mogą szczególnie ilustrowane przemianami na mapie, historie poszczególnych ludów.
Theophilos 3.1 Omega
http://biblia.info.pl/theophilos
Licencja: darmowa
Theophilos to niezwykle bogaty program z pogranicza religii, historii, języka polskiego i ogólnie pojętej nauki. Zajmuje się bowiem najcenniejszym znanym ludziom zbiorem ksiąg – Biblią. Theophilos Bible Software to prawdziwy kombajn, składający się z wielu przekładów Biblii, słowników (m.in. miejsc, postaci i terminów biblijnych), komentarzy i pism, a także bogatego atlasu biblijnego.
Bardzo interesujący jest darmowy dodatek Scribe for Theophilos, umożliwiający użytkownikom dalsze rozwijanie projektu. Utworzyli oni już ponad 250 modułów wzbogacających wartość merytoryczną programu.
Geografia
Google Earth Free 5.0
{link}http://earth.google.com{link}
Licencja: darmowa
Google Earth to w całym zestawieniu program najbardziej znany. Przyznać się, kto choć raz nie bawił się w elektroniczną podróż dookoła świata? GE to jednak nie tylko zabawa, lecz także mnóstwo bezcennych informacji i materiałów. Warto wymienić chociażby innowacje zawarte w nowej wersji 5.0. Należą do nich m.in. zbiór historycznych obrazów z różnych stron świata, dane o dnie oceanicznym i jego powierzchni oraz funkcja zwiedzania z możliwością nagrywania dźwięku i głosu.
Pisząc o Google Earth, warto wspomnieć także o NASA World Wind (http://worldwind.arc.nasa.gov), czyli elektronicznym globusie przygotowanym przez agencję NASA. W niektórych częściach świata jakością zdjęć przebija nawet rozsławionego konkurenta (niestety na terenie Polski zdjęcia pozostawiają wiele do życzenia). World Wind może się też pochwalić efektownymi funkcjami, takimi jak realistyczna atmosfera czy cieniowanie terenu zmieniające się razem z ruchem słońca.
Geografia świata 2.5
http://wsalamon.republika.pl
Licencja: darmowa
Geografia świata to bezpłatny program do nauki wybranych, podstawowych zagadnień z zakresu geografii. Jak pisze sam autor: „program ma na celu przyswojenie przez ucznia podstawowych wiadomości geograficznych o świecie, przy czym nie pretenduje do miana kompendium wiedzy z tego przedmiotu. Przedstawia on świat tak, jak chcą znać uczniowie, tj. garść informacji i trochę charakterystycznych obrazów. Aby umożliwić w miarę bezbolesne zdobycie wiedzy, program ma charakter zabawowy w myśl zasady przez rozrywkę do wiedzy. Program składa się z siedmiu części poruszających różne zagadnienia geograficzne”. Po wcześniejszym opisaniu GE i World Winda może się to wydać dziwne, ale Geografię świata serdecznie polecam. Wszystkim: by się sprawdzili, a maturzystom: aby z uśmiechem mogli stwierdzić, że geografia nie jest taka straszna!
Programy wspomagające
Organizer ucznia
http://mysection.ovh.org
Licencja: darmowa
Program Organizer ucznia jest narzędziem, którego zadaniem jest przechowywanie i zarządzanie informacjami na temat sytuacji szkolnej. W jednym miejscu możemy zgromadzić wszystkie informacje dotyczące ocen, planu lekcji czy zadań domowych. Wśród oferowanych opcji na uwagę zasługuje możliwość definiowania znaków „+” i „-” stawianych przy ocenach oraz nadawania im właściwego znaczenia oraz wagi w przypadku konkretnych stopni.
Ponadto Organizer pozwala na wyświetlanie statystyk dotyczących średniej czy ilości ocen, a także odlicza czas, który pozostał do zakończenia roku! Dzięki obsłudze wielu kont i opcji zabezpieczenia każdego z nich hasłem, możliwe jest korzystanie z programu przez wielu użytkowników na jednym komputerze.
Domowa Biblioteczka 2.0
http://spektrus.republika.pl
Licencja: darmowa
To jedna z najbardziej irytujących sytuacji: wiem, że miałem tę książkę i kompletnie nie pamiętam, gdzie ona jest! Może ktoś pożyczył, a może po remoncie czeka gdzieś w kartonie? Domowa Biblioteczka ma pomóc w tego typu sytuacjach. Program służy do przechowywania informacji na temat posiadanych książek. Informacje zawarte w programie obejmują autora, tytuł książki, gatunek, numer egzemplarza (zdarza się, że posiadamy dwie takie same książki) oraz informacje o dniu i osobie pożyczającej.
Pomysł świetny, ale wykonaniu trochę jeszcze brakuje. Brak miejsca na wpisanie, gdzie dokładnie książka się znajduje, jak również nie ma rubryki „rok wydania”, która mogłaby się przydać w przypadku książek naukowych.
Podsumowanie
Przyznam, że wybierając ten temat, spodziewałem się łatwego i przyjemnego zadania. Tymczasem coraz to odkrywałem kolejne czarne dziury: począwszy od braku konkretnych aplikacji historycznych (ostatecznie nie znalazły się nawet w zestawieniu), przez mizerne programy dla polonistów, aż po „darmowe” programy do angielskiego i biologii, które okazywały się jedynie okrojonymi wersjami testowymi.
Czy w edukacji wszystko musi być za pieniądze? A może oprogramowanie naukowe po prostu nie wytrzymuje konkurencji z rozbudowanymi wortalami edukacyjnymi? A jakie są wasze ulubione programy edukacyjne?
