Jabber od A do Z

Jaka jest przyszłość Jabberów? – Dominacja nad światem – zażartował Peter Saint-Andre z Jabber Software Foundation. I wyglada na to, że Polacy mogą mieć w tym swój udział.
Jabber jest szczególnie popularny w Polsce, ponieważ jest konkurencyjny w stosunku do komunikatorów typu Gadu-Gadu. Prezentujemy więcej informacji na jego temat.

Jabber jest szczególnie popularny w Polsce, ponieważ jest konkurencyjny w stosunku do komunikatorów typu Gadu-Gadu. Jest dostępny za darmo i otwarty [na licencji open source]. Na przykład Wirtualna Polska prowadzi duży serwis Jabbera – poinformował Magazyn INTERNET Peter Saint-Andre, dyrektor wykonawczy Jabber Software Foundation. – Sądzimy, że na świecie jest około 25 milionów użytkowników Jabbera, ale nie znamy dokładnej liczby, ponieważ Jabber działa podobnie jak system e-mail, nie jest scentralizowany (tak jak serwisy MSN, Yahoo!, ICQ, AIM itd.).
Trudno oszacować jaka część z tych 25 milionów to Polacy. Jacek Konieczny, członek Software Foundation, ocenia, że użytkowników Jabbera w Polsce jest jeszcze z pewnością dużo mniej niż Gadu-Gadu. Ilu dokładnie? Nie wiadomo.

Co to jest Jabber

Na witrynie Jabber Software Foundation (http://www.jabber.org), organizacji, która zajmuje się rozwojem Jabbera, można przeczytać, że \”termin Jabber odnosi się do otwartych protokołów, przy użyciu których elementy XML mogą być przesyłane bezpośrednio między dwoma punktami w sieci, jak również do technologii wykorzystujących owe protokoły, jako infrastruktury stosowanej do budowy różnorodnych systemów komunikacyjnych działających w czasie rzeczywistym\”. Brzmi trochę pogmatwanie. W skrócie – Jabber odnosi się do protokołu, sieci i komunikatorów, które w tej sieci pracują. Służy komunikowaniu się w czasie rzeczywistym.

– Z samym słowem Jabber jest też jeden problem – zwraca uwagę Jacek Konieczny. – Jest to zastrzeżony znak towarowy firmy Jabber Inc. Przez to, po pierwsze, często protokół, sieć czy całe oprogramowanie jabberowe jest mylnie identyfikowane z tą jedną firmą. Po drugie, istnieją ograniczenia prawne w wykorzystaniu nazwy Jabber, np. w nazwach produktów czy usług. Firma Jabber Inc. dała JSF prawa do dysponowania nazwą, w szczególności zezwalając na jej używanie przez inne osoby i instytucje do rozwiązań związanych z protokołem XMPP, jednak to zezwolenie wiąże się z pewnymi ograniczeniami. To zamieszanie wynika między innymi z prawa obowiązującego w USA.

Nie tak dawno temu

– Jabber wystartował w 1999 r. jako jedyny projekt open-source tego typu. Teraz tych projektów jest wiele. Jest też wiele firm, które piszą oprogramowanie Jabber (Apple, Google, Sun itd.), a w internecie jest wiele serwerów Jabber – poinformował Peter Saint-Andre.

Technologia Jabbera została pokazana światu właśnie w 1999 r. za sprawą Jeremiego Millera. Dwa lata później utworzono Jabber Software Foundation (JSF), która zajęła się protokołem Jabber. Potem przyszedł czas na opracowanie i opisanie protokołu. W 2002 r. przy IETF (Internet Engineering Task Force) powstała grupa robocza, która rozpoczęła prace nad standaryzacją protokołu Jabber – od tej pory pod nazwą Extensible Messaging and Presence Protocol (XMPP). Dwa lata później IESG (Internet Engineering Steering Group) zaaprobowała cztery specyfikacje jako proponowane standardy. Zostały one opisane w odpowiednich dokumentach RFC.

– Nazwa Jabber pozostała przede wszystkim ze względów historycznych i jako nazwa zwyczajowa. Jest to też nazwa bardziej ogólna. Protokół XMPP to podstawa działania Jabbera, ale istniejące komunikatory i serwery wykorzystują też wiele rozszerzeń XMPP zdefiniowanych przez JSF. Mianem Jabber określa się często XMPP wraz z tymi rozszerzeniami. No i wciąż jest wiele serwerów i komunikatorów, które używają starego protokołu Jabbera (częściowo kompatybilnego z XMPP), więc trudno o nich mówić, że używają XMPP – komentuje Jacek Konieczny.

Dla kogo Jabbery

Zdaniem Jacka Koniecznego Jabber to narzędzie dla użytkowników, którzy potrzebują szybkiego komunikowania się między sobą, a nie zaczepiania przypadkowych osób czy plotkowania z rodziną bądź kolegami z pracy. Na serwerach Jabbera człowiek nie dostaje co chwilę wiadomości od nieznanych osób, choć oczywiście, jeśli ktoś ma ochotę, może rozmawiać z innymi, np. na czatach.

Sieć Jabber jest obsługiwana przez wiele serwerów. Nie ma jednego centralnego serwera, jak w przypadku komunikatorów typu ICQ. Wiele z tych serwerów to serwery ogólnodostępne, na których każdy może założyć konto i korzystać z usług wszystkich publicznych serwerów Jabber. Nie tylko tego, na którym zostało założone konto.

Wśród zalet używania Jabbera należałoby wymienić przede wszystkim bezpieczeństwo. Serwery umożliwiają bezpieczne komunikowanie się – szyfrowanie SSL, a komunikatory mają opcję szyfrowania PGP/GPG. Awaria jednego serwera nie oznacza, że nie ma się dostępu do sieci Jabber. Zawsze można wtedy skorzystać z usług innego serwera. Istotne jest również to, że komunikatory Jabbera nie wyświetlają reklam, a spam to jednostkowe przypadki. Na serwerach Jabbera wybiera się tylko te usługi, których się potrzebuje. Za pomocą komunikatora w sieci Jabber można łączyć się z użytkownikami innych sieci (np. GG, ICQ, Yahoo! itp.).

Jabber to korzystne rozwiązanie na komunikowanie się pracowników w firmach. Jabber jest na licencji open source i pozwala na dostosowanie oprogramowania do potrzeb firmy, a oprogramowanie jest dostępne za darmo. I co ważne, firmowe wiadomości nie wędrują przez ogólnodostępne serwery w internecie.

Każdy może uruchomić swój własny serwer. Koszt uruchomienia serwera będzie zależał od liczby użytkowników i ich wymagań.

– Serwer obsługujący kilkudziesięciu użytkowników (na potrzeby małej firmy) ma minimalne wymagania – wystarczy pecet z darmowym (i otwartym) oprogramowaniem. Jeśli użytkowników jest kilkuset czy kilka tysięcy, w tym około setki ciągle online, to będzie już potrzebny nie byle jaki pecet, ale każdy współczesny komputer sobie poradzi. Wymagania co do sprzętu i oprogramowania robią się poważne przy setkach tysięcy użytkowników i więcej. Ale nie każdy ma takie potrzeby – stwierdził Jacek Konieczny.

Uważa on, że w małej lub średniej firmie koszty sprzętu i oprogramowania nie będą problemem. Może nim być natomiast obsługa serwera, ponieważ potrzebny jest ktoś, kto go uruchomi, skonfiguruje i będzie się nim opiekował. Ocenia, że średnio przeciętny administrator nie powinien mieć z tym większych problemów.

Kontakt na bieżąco

Peter Saint-Andre zapytany, czy warto zrobić wysiłek i kliknąć kilka razy myszką, by zainstalować komunikator Jabbera, odpowiedział: Pewnie, że tak. Możesz rozmawiać z ludźmi, którzy używają Google Talk i z tymi, którzy korzystają z wielu różnych serwerów na całym świecie. Na każdą platformę (Linuks, Mac, Windows, PalmOS, Symbian itd.) znajdzie się odpowiedni klient Jabbera. Jabber daje ci wybór.

Żeby skorzystać z Jabbera, potrzebne jest konto na serwerze i komunikator. Jabberowcy z JabberPL.org (http://www.jabberpl.org) sugerują, by \”najlepiej wybrać taki [serwer], do którego mamy dobre połączenie (znajduje się blisko), który jest stabilny i którego JID nam się podoba. Jakość połączenia i stabilność wyjdzie podczas użytkowania, ale generalnie serwery, które są już długo w sieci, cieszą się dużą stabilnością i gwarantują, że nie znikną z niej nagle\”. Znalezienie takiego serwera nie będzie trudne. W ramce (Serwery Jabber w Polsce) przedstawiono kilka adresów polskich serwerów, jest długa lista serwerów z całego świata. Choć setki mil od Polski, to oczywiści też działają sprawnie.

Jeśli znana jest już nazwa serwera, to czas założyć na nim konto. Można to zrobić wypełniając formularz na stronie WWW – jeśli właściciel serwera utworzył taką stronę i zamieścił na niej stosowny formularz lub za pomocą komunikatora. Konto na serwerze Jabber będzie wyglądało tak samo, jak konto poczty e-mail, czyli będzie login (unikatowa nazwa), znaczek @ i nazwa serwera.

Komunikatory

Początkującym, którzy mogą się obawiać \”nowości\”, a jednak chcieliby bezproblemowo zobaczyć i przyłączyć się do jabberowców, Jacek Konieczny proponuje \”gotową usługę\”, czyli wykorzystanie np. komunikatora Spik (http://spik.wp.pl) lub Google Talk (http://www.google.com/talk). Wiele osób korzysta z tych komunikatorów, choć nawet nie wie, że to Jabbery. Spik (następca WPkontakt) to komunikator Wirtualnej Polski. By skorzystać z niego, wystarczy mieć konto pocztowe na WP, ale nie ma takiego obowiązku. Spik to Jabber, można więc go używać również wtedy, gdy ma się konto na dowolnym serwerze Jabbera. Za pomocą Spika można łączyć się z użytkownikami innych komunikatorów, m.in. GG i ICQ. Spik umożliwia sprawdzanie poczty na różnych serwerach (nie tylko na WP); pozwala na przesyłanie plików, rozmowy głosowe, wysyłanie SMS-ów, a także umożliwia połączenia na telefony stacjonarne i komórki – opcja Nawijaka (płatna).

Google Talk wystartował niedawno i nie ma jeszcze polskiej wersji programu. Jest on przeznaczony dla posiadaczy kont pocztowych Gmail. Loginu z Gmail można jednak użyć, by skorzystać z innych komunikatorów Jabber. Dostęp do Google Talk jest również zapewniony poprzez pocztę Gmail (należy zmienić interfejs z polskiego na angielski).

Do listy kontaktów w Google Talk można dołączyć kontakty z Gadu-Gadu. By tego dokonać, trzeba wcześniej skorzystać z innego komunikatora Jabber. Opis, jak to zrobić, znajduje się na stronie http://google.bajo.pl.

Spik i Google Talk są związane z dużymi firmami, które oferują różnego typu usługi w sieci. Konto może posłużyć do korzystania z nich (np. do grup dyskusyjnych w przypadku Google). Zarówno Spik, jak i Google Talk są przeznaczone tylko dla systemu Windows.

Lista komunikatorów Jabber jest bardzo długa. Jabber Software Foundation rekomenduje następujące programy: Exodus, Gush, Pandion, Psi, Trillian Pro (dla Windows); Gaim, Gajim, Gossip, Gush, Kopete, Psi, Tkabber (dla Linuksa); Gush, iChat, Psi (dla Macintosha).

Wśród rekomendowanych programów do obsługi kont jabberowych znalazły się tzw. multikomunikatory, czyli programy tworzone niekoniecznie z myślą o Jabberze. Te rekomendowane oczywiście uwzględniają w obsłudze protokół Jabbera.

Komunikatory jabberowe mają typowe funkcje dla wszystkich komunikatorów, czyli przesyłanie wiadomości, przesyłanie plików, zmianę statusów, blokowanie niechcianych osób, obsługę proxy itp. Dzięki wtyczkom można rozszerzać ich funkcjonalność. To, co wyróżnia te komunikatory (pomijając, że pracują w szczególnej sieci, która sama w sobie ma zalety), to m.in. bezpieczeństwo, obsługa Unicode, czyli można pisać wiadomości w każdym języku, można łączyć się z kilku miejsc jednocześnie za pomocą tego samego konta bądź wspólnie pracować na jednej tablicy.

Wiadomości na Jabberze

Jabber służy do komunikowania się w czasie rzeczywistym. Oprócz przesyłania informacji między użytkownikami, można go wykorzystać do innych celów, np. do otrzymywania wiadomości z kanałów informacyjnych, do prowadzenia bloga bądź do grania online.

Co zrobić, by dostawać nagłówki wiadomości z serwisów internetowych, np. gazet? Trzeba znaleźć serwer, który udostępnia taką usługę, np. jabber.autocom.pl. Na tym serwerze jest usługa nazwana headlines.jabber.autocom.pl. Kryją się pod nią setki kanałów informacyjnych z różnych serwisów.

Wystarczy odszukać ten, który interesuje użytkownika, kliknąć wybraną nazwę prawym przyciskiem myszy i w menu kliknąć polecenie Dodaj kontakt. Przyjdzie wiadomość z prośbą o autoryzację headlines.jabber.autocom.pl. Po zaakceptowaniu pojawią się wiadomości z zasubskrybowanego serwisu. Podobnie można zasubskrybować np. pogodynkę, czyli wiadomości o pogodzie, lub inne dostępne usługi.

Sposób prezentowania kanałów informacyjnych może być różny. Należy pamiętać, że Jabber pozwala na subskrybowanie usług z innego serwera niż ten, na którym ma się założone konto. Być może dla początkujących łatwiejszy będzie sposób prezentowania kanałów informacyjnych w komunikatorze Spik bądź Gush.

Komunikatory Jabber wykorzystywane są również do blogowania. Za ich pomocą można prowadzić blog bądź komentować czyjeś blogowe zapiski. Jabber powiadomi o nowych wpisach, umożliwi udostępnianie dziennika w formie kanałów informacyjnych (RSS); da możliwość wprowadzenia poziomów prywatności, czyli kto może czytać i komentować. W Polsce są dwa projekty tego typu – Jogger (http://jogger.pl) i Jabba (http://jabba.pl).

Żarówki na mapie

Jeśli ktoś ma ochotę zostać świecącą żarówką na mapie świata, to powinien zainteresować się trzema projektami. Pierwszy z nich to Jabber World Map (http://ralphm.net). Autorowi strony należy przesłać wiadomość zawierającą Jabber ID oraz dane miejscowości (nazwa, województwo, kraj) wraz z położeniem geograficznym (szerokość i długość geograficzna). Autor zaznacza nowego użytkownika Jabbera na swojej mapie.

Drugi projekt, nazwany Jobble, jest polski, choć wykorzystuje mapy Google. Zainteresowani znajdą go na stronie http://jobble.uznia.net. W celu dodania swojej żarówki na mapie, trzeba skontaktować się z botem Livedelu na serwerze jobble.uaznia.net i dodać go do listy kontaktów. Potem należy wykonywać polecenia bota.

Trzeci projekt to Jabber Google Map (http://map.butterfat.net). By żarówka danego użytkownika pojawiła się na mapie, należy włączyć komunikator Jabbera, zalogować się na serwerze, a następnie na stronie Jabber Google Map kliknąć przycisk Login, potem wpisać JID. Na konto użytkownika przyjdzie wiadomość, by dodać bota do listy kontaktów. Bot będzie sprawdzać i wprowadzać zmiany o statusie użytkownika na mapę.

Polacy a Jabber

Jaki jest udział Polaków w rozwoju Jabbera? – Polacy, jak inni użytkownicy tego oprogramowania, często zgłaszają błędy, proste poprawki czy tłumaczenia do istniejących projektów. WPJabber to przeróbka jabberd 1.4 stworzona przez Polaków (z WP.pl). Inny polski projekt, jaki teraz mogę sobie przypomnieć, to PyRSS, jeden z programów, który służy do powiadamiania przez Jabbera o zmianach w kanałach RSS, czyli np. o zmianach na wybranych serwisach newsowych czy blogach – wylicza Jacek Konieczny. On sam jest autorem transportu GG, czyli bramki umożliwiającej łączenie się z użytkownikami Gadu-Gadu, bramki pomiędzy Jabberem i IRC-em (JJIGW), komunikatora z interfejsem tekstowym (CJC) oraz biblioteki implementującej XMPP (protokół Jabbera) w Pythonie, która napędza CJC, JJIGW i PyRSS.

W 1999 roku Jabbera używała może setka osób. Dziś miliony. Jabber zyskuje na popularności dzięki dodawanym nowym funkcjom, np. przesyłania głosu czy obrazu. – Jabber to otwarta technologia i dlatego nie zniknie. Jest bezpieczna, wolna od spamu i jest za darmo. Wolność to dobra rzecz – kończy Peter Saint-Andre.

Programy w sieci Jabber

Pandion

Prostym komunikatorem, od którego można zacząć badanie Jabberów, jest Pandion. Użytkownik, który przyzwyczajony był do interfejsu znanych komunikatorów, nie będzie zagubiony.

{tlo_1}

Krok 1.

Przed dodawaniem osób do listy i wybieraniem transportów warto w pierwszej kolejności dowiedzieć się, jakie są możliwości ustawienia programu i wybrać dogodne dla siebie opcje. W tym celu należy kliknąć menu Ustawienia, a następnie polecenie Ustawienia.

Zostanie otwarte okno z opcjami dotyczącymi: zmiany statusu w programie, blokowania kontaktów, ustawienia zapory ogniowej i serwera proxy, archiwizowania, autoryzacji, dźwięków powiadomień.

{/tlo}
{tlo_0}

Krok 2.

Komunikatory do obsługi sieci Jabber potrafią łączyć się z sieciami innych znanych komunikatorów, np. Gadu-Gadu, Tlen, ICQ. By się do nich dostać, należy kliknąć menu Ustawienia, a następnie polecenie Inne sieci i usługi. Zostanie otwarte okno Transporty. Na serwerze pandion.be dostępne są cztery transporty.

Na innych serwerach może ich być więcej, mniej lub mogą być inne. By uruchomić transport, trzeba kliknąć jego nazwę. Zostanie otwarte okno, w którym należy wpisać dane dotyczące konta w danej sieci, np. w przypadku GG będzie to numer GG i hasło.

{/tlo}
{tlo_1}

Krok 3.

Zawsze też można dodać nowy transport, który oferuje inny serwer. W oknie Transporty należy kliknąć przycisk Inne. Zostanie otwarte kolejne okno Inne transporty. W polu tekstowym Adres jest miejsce na wpisanie adresu transportu lub serwera.

Transporty nie muszą być dostępne raz na zawsze. Właściciel serwera może zrezygnować z jakiegoś transportu lub dodać inny. Do wyszukiwania usług na serwerach przydatne są tzw. przeglądarki usług (takie jak np. w programie Psi) Niestety, komunikator Pandion nie jest w nią wyposażony.

{/tlo}
{tlo_0}

Krok 4.

Gdy transporty zostaną uaktywnione, w oknie głównym programu pojawią się charakterystyczne dla danych komunikatorów ikony przy osobach, które znajdują się na liście.

{/tlo}
{tlo_1}

Krok 5.

By porozmawiać z kilkoma osobami w pokoju czatowym, należy kliknąć prawym przyciskiem myszy nazwę grupy w oknie głównym. Z menu, które zostanie otwarte, wybrać polecenie Zaproś do pokoju konferencyjnego, a następnie kliknąć polecenie Utwórz nowy pokój. Pokój konferencyjny można także założyć klikając menu Zadania, a następnie polecenie Utwórz pokój konferencyjny. Zostanie otwarte takie okno.

{/tlo}
{tlo_0}

Krok 6.

Okno Utwórz pokój konferencyjny. Teraz należy wybrać lub wpisać adres usługi, czyli na jakim serwerze ma być pokój. W polu Nazwa pokoju wpisać, jak ma się nazywać pokój i kliknąć przycisk OK. Zostanie otwarte okno czatu .

{/tlo}
{tlo_1}

Krok 7.

Zanim się kogoś zaprosi do pokoju, warto sprawdzić, w jaki sposób można ustawić pokój czatowy. W oknie czatu trzeba kliknąć menu Zadania, a następnie polecenie Konfiguruj ten pokój konferencyjny.

Zostanie otwarte okno Konfiguracja pokoju. Będzie można zaznaczyć w nim m.in. takie opcje, jak: czy pokój ma być stały, publiczny, anonimowy, czy można wysyłać wiadomości prywatne na czacie, czy ustanowić hasło do pokoju itp. Po ustawieniu opcji pokoju czas zapraszać gości. Wystarczy kliknąć menu Zadania, a następnie polecenie Zaproś osoby. Zostanie otwarte okno Zaproś kontakty. Należy zaznaczyć osoby, które mają być zaproszone do rozmowy.

{/tlo}
{tlo_0}

Krok 8.

Program Pandion oferuje wtyczki, dzięki którym zwiększają się możliwości programu. By zobaczyć listę dostępnych wtyczek, należy kliknąć menu Narzędzia, a następnie polecenie Wtyczki.

W oknie Wtyczki, które zostanie otwarte, kliknąć przycisk Więcej wtyczek. Teraz wystarczy wybrać wtyczkę i kliknąć przycisk Instaluj, znajdujący się obok nazwy wtyczki.

{/tlo}